ZAJĘCIA LOGOPEDYCZNE W GMINNYM PRZEDSZKOLU im. AKADEMII MAŁYCH ODKRYWCÓW
Diagnozę i terapię logopedyczną w Gminnym Przedszkolu im. Akademii Małych Odkrywców prowadzi logopeda Martyna Smyczyńska. Zajęcia logopedyczne (indywidualne i grupowe) odbywają się w każdą środę w godzinach od 8:00 do 15:00.
Każde dziecko w Gminnym Przedszkolu im. Akademii Małych Odkrywców jest objęte opieką logopedyczną na początku roku szkolnego lub w momencie przyjęcia do placówki. W tym celu przeprowadzane są badania przesiewowe w wyniku których dzieci z wadami wymowy zakwalifikowywane są na zajęcia. Rodzice/opiekunowie prawni proszeni są o wyrażenie pisemnej zgody na poddanie dziecka badaniu (istnieje możliwość zrezygnowania z diagnozy, niemniej jednak jest to równoznaczne z brakiem skierowania na ewentualną terapię logopedyczną). Podczas badania mowy logopeda dokonuje oceny m.in.: sprawności narządów artykulacyjnych (języka, warg, podniebienia), rozumienia poleceń, tempa mówienia, fonacji, zakresu słownictwa oraz komunikatywności mowy. Dzieci zakwalifikowane na terapie są proszone o założenie zeszytów i przynoszenie ich co tydzień na zajęcia – zalecane jest, aby wszystkie ćwiczenia były powtarzane codziennie przynajmniej przez 15 minut.
Zainteresowani Rodzice, którzy chcą uzyskać informacje odnośnie mowy dziecka mogą przyjść na konsultację lub proszeni są o kontakt telefoniczny za pośrednictwem sekretariatu przedszkola w każdą środę w godzinach 7:30-8:00 i 15:00-15:30.
ZAJĘCIA LOGOPEDYCZNE W PRZEDSZKOLU PROWADZONE SĄ W FORMIE:
· terapii indywidualnej (praca z jednym dzieckiem w uzasadnionych sytuacjach);
· terapii grupowej – małej (praca z grupą 2-3 dzieci);
· terapii grupowej – dużej (zajęcia profilaktyczne dla każdego z oddziałów przedszkolnych).
OPIEKA LOGOPEDYCZNA W PRZEDSZKOLU OBEJMUJE:
· badanie odbioru mowy, tj. rozumienie wydawanych przez diagnostę poleceń;
· badanie nadawania mowy, czyli nazywanie prezentowanych dziecku przedmiotów;
· ocenianie sprawności narządów mownych;
· diagnozowanie stanu artykulacji dzieci;
· prowadzenie ćwiczeń logopedycznych z dziećmi, u których stwierdzono zaburzenia komunikacji językowej;
· prowadzenie terapii logopedycznej indywidualnej i grupowej, w zależności od rozpoznanych potrzeb;
· podejmowanie działań profilaktycznych zapobiegających powstawaniu zaburzeń komunikacji językowej;
· współpraca i konsultacje dla zainteresowanych rodziców dzieci, którym udzielana jest pomoc logopedyczna w celu włączenia ich w proces terapii dziecka i kontynuacji ćwiczeń w domu.
ZAJĘCIA LOGOPEDYCZNE MAJĄ NA CELU:
· usprawnianie aparatu artykulacyjnego w celu polepszenia sprawności językowej;
· ćwiczenia prawidłowego ułożenia narządów artykulacyjnych do nieprawidłowo realizowanych głosek;
· utrwalanie prawidłowej realizacji korygowanych głosek zgodnie z kierunkiem terapii logopedycznej w izolacji, sylabach, logotomach, różnych pozycjach wyrazów (nagłos, śródgłos, wygłos), grupach spółgłoskowych, wyrażeniach i zdaniach;
· usprawnianie prozodii mowy: ćwiczenia oddechowe wydłużające fazę wydechową, ćwiczenia fonacyjne, intonacyjne, ćwiczenia dykcji;
· stymulowanie słuchu fonemowego;
· rozwijanie słownictwa czynnego i biernego;
· kształtowanie twórczej aktywności słownej;
· usuwanie zakłóceń i zaburzeń komunikacji językowej;
· prowadzenie ćwiczeń kształtujących prawidłową mowę.
ETAPY ROZWOJU MOWY
Rozwój mowy jest procesem fizjologicznym, który zachodzi jedynie przy obecności (aktywnego językowo) społeczeństwa i przebiega w kilku etapach rozłożonych w czasie. Mowa nie jest umiejętnością, z którą się rodzimy. Przychodzimy na świat jedynie z predyspozycją do nauczenia się mowy. Warunkiem niezbędnym do wykorzystania tej predyspozycji jest prawidłowy słuch fizjologiczny, sprawne narządy mowne oraz wzorce, które czerpiemy z najbliższego środowiska.
W pierwszym roku życia dziecko (0-12m.ż):
wypowiada wszystkie samogłoski, a ze spółgłosek: m, b, t, d, n, j;
gaworzy;
wypowiada pierwsze sylaby;
reaguje na proste polecenia;
reaguje na hałas, głośne dźwięki;
spogląda na osobę, która mówi do niego oraz odwraca się w kierunku źródła dźwięku.
W drugim roku życia dziecko (12m.ż-24m.ż):
· wypowiada wszystkie samogłoski, a ze spółgłosek: p, b, pi, m, t, d, n, ń, ś, k, ki;
· ma tendencje do zmiękczania głosek (palatalizacji);
· próbuje mówić pierwsze słowa.
W trzecim roku życia dziecko (24m.ż-36m.ż):
wypowiada wszystkie samogłoski, a ze spółgłosek: p, pi, b, bi, m, mi, f, fi, ś, ź, ć, dź, ń, k, ki, g, gi, ch, t, d, n, l, li, ł, j;
ma prawo zastępować głoski z szeregu syczącego (s, z, c, dz) i szumiącego (sz, ż, cz, dż) głoskami szeregu ciszącego (ś, ź, ć, dź), a głoskę r – głoską l lub j.
W czwartym roku życia dziecko (36m.ż-48m.ż):
wypowiada wszystkie samogłoski, a ze spółgłosek: p, pi, b, bi, m, mi, f, fi, ś, ź, ć, dź, ń, k, ki, g, gi, ch, t, d, n, l, li, ł, j oraz szereg syczący (s, z, c, dz);
ma prawo zastępować głoski z szeregu szumiącego (sz, ż, cz, dż) głoskami szeregu syczącego (s, z, c, dz), a głoskę r – głoską l lub j;
W piątym roku życia dziecko (48m.ż-60m.ż):
wypowiada wszystkie samogłoski, a ze spółgłosek: p, pi, b, bi, m, mi, f, fi, ś, ź, ć, dź, ń, k, ki, g, gi, ch, t, d, n, l, li, ł, j oraz szereg syczący (s, z, c, dz) i szumiący (sz, ż, cz, dż);
(może, ale nie musi) pojawić się prawidłowa realizacja głoski r;
W szóstym roku życia dziecko (60m.ż.-72m.ż):
· powinno realizować poprawnie wszystkie głoski.
Źródła:
Michalak-Widera, I., Węsierska, K. Test do badań przesiewowych mowy dla dzieci w wieku przedszkolnym, Wydawnictwo Naukowe Unikat 2, Katowice, 2012.
Skorek, E. M., Reranie. Profilaktyka, diagnoza, korekcja. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków, 2003.
Styczek I., Logopedia ,PWN, Warszawa 1979.
Wspomaganie rozwoju mowy
1. Mówmy do dziecka jak najczęściej (stosując tzw. kąpiel słowną). Wykorzystujmy do tego codzienne czynności. „Co to jest? To jest auto. Auto jest małe”. Komentujmy to, co sami robimy i co robi maluszek. Pozostawiajmy przestrzeń na odpowiedź dziecka, poczekajmy chwilę na jego reakcję tak, aby zachęcić je do wejścia naturalnie w dialog. Nasza „kąpiel słowna” nie powinna dziecka przytłoczyć, ale zachęć do rozmowy. Nie wyręczajmy dziecka w mówieniu. Nie przerywajmy mu, pozwólmy dokończyć wypowiedź.
2. Mówmy do maluszka powoli i wyraźnie, używając prostych i krótkich zdań (szczególnie na początku kształtowania się mowy lub jeżeli mamy do czynienia z trudnościami w nabywaniu mowy).
3. Spędzajmy z dzieckiem czas poprzez czytanie książeczek, śpiewanie piosenek, powtarzanie wierszyków i rymowanek dla najmłodszych.
4. Róbmy razem proste ćwiczenia gimnastyki buzi i języka w formie zabawy np. koniki, całuski, oblizywanie dżemu z talerzyka, dmuchanie baniek mydlanych itp.
5. Dbajmy o mocną więź emocjonalną. Wspierajmy i chwalmy dziecko za każdy jego trud (nawet najmniejszy). Nie krytykujmy ani nie wywierajmy presji (w ogóle nie powinniśmy mówić „Powtórz!”, „Mów!”). Pozytywna więź zachęca najmłodszych do kontaktów werbalnych.
6. Unikajmy zdrobnień i nieprawidłowych sformułowań („Jaka duzia wewcinka”, „Ładniuśki masz jowejek”).
7. Zwracajmy uwagę na słuch fizyczny i w razie jakichkolwiek problemów lub wątpliwości zwracajmy się do specjalisty (laryngologa, audiologa).
8. Kształtujmy słuch fonematyczny. W początkowym okresie naśladujmy wszelkie wokalizacje dziecka (agu, aga, dada), wprowadzajmy wyrazy dźwiękonaśladowcze (puk puk, kap kap), onomatopeje (koko, hau hau, miał, muuu). Starsze dzieci mogą bawić się w powtarzanie rytmów, wyklaskiwanie, wystukiwanie.
9. Zwracajmy uwagę na prawidłowy tor oddychania. Dziecko powinno oddychać przez nos (nie przez usta). Częste infekcje górnych dróg oddechowych, alergie wziewne, przerost trzeciego migdałka i/lub powiększone dwa podniebienne powodują, że dziecko oddycha torem ustnym, a język spoczywa na dnie jamy ustnej. Brak pionizacji skutkuje dużymi wadami wymowy.
10. Pielęgnujmy zęby dziecka poprzez mycie ich dokładnie rano i wieczorem, aby zapobiec rozwojowi próchnicy. Ubytki zębowe powstałe we wczesnym dzieciństwie mogą mieć wpływ na wady wymowy, które są kłopotliwe do skorygowania. Zapobiegajmy wadom zgryzu i w razie potrzeby skonsultujmy się z ortodontą.
11. Podawajmy dziecku jak najczęściej twarde pokarmy (np. surową marchewkę, jabłko, skórkę od chleba) unikajmy rozdrobnionych lub przetartych produktów, w celu usprawnienia języka oraz rozwoju prawidłowego zgryzu.
12. Nie zwlekajmy z wprowadzeniem picia z kubeczka otwartego (lub innego tradycyjnego naczynia do spożywania płynów). Unikajmy lub odstawmy jak najszybciej kubki niekapki lub butelki ze smoczkiem.
13. Dbaj o prawidłowy rozwój ruchowy (motoryki dużej jak i małej). Zachęcajmy do biegania, wspinania się po drabinkach, jazdy na hulajnodze, rowerze, rolkach. Prawidłowa postawa ciała ma wpływ na pracę aparatu mowy. Usprawniajmy motorykę palców, poprzez wydzieranie, naklejanie, lepienie z plasteliny, wycinanie, malowanie. Ośrodek mowy i ruchu są bardzo blisko położone w mózgu.
14. Ograniczmy czas spędzany przed „ekranem” telewizora, komputera, tabletu czy telefonu. Mowę najlepiej nabywamy w sposób czynny, nie bierny.
ĆWICZENIA APARATU ARTYKULACYJNEGO
Dla wyrazistości wypowiedzi sprawność aparatu artykulacyjnego jest bardzo ważna. Wymawianiu poszczególnych dźwięków mowy towarzyszy poruszanie się warg, języka, podniebienia miękkiego i żuchwy. Ruchy te muszą być bardzo dokładne, tzn. powinny być wykonane w ściśle określony sposób, a także w danym miejscu jamy ustnej.
Z dzieckiem mającym problemy artykulacyjne należy ćwiczyć artykulatory systematycznie, codziennie po kilka minut dostosowując liczbę ćwiczeń, ich powtórzeń do możliwości danego dziecka.
ĆWICZENIA WARG
1. Wymawianie na przemian „ a-o” przy maksymalnym oddaleniu od siebie wargi górnej i dolnej.
2. Oddalanie od siebie kącików ust – wymawianie „ iii”.
3. Zbliżanie do siebie kącików ust – wymawianie „ uuu”.
4. Naprzemienne wymawianie „ i – u”.
5. Cmokanie.
6. Parskanie / wprawianie warg w drganie/.
7. Masaż warg zębami ( górnymi dolnej wargi i odwrotnie).
8. Dmuchanie na płomień świecy, na watkę lub piłkę pingpongową.
9. Układanie ust jak przy wymowie samogłosek ustnych, z wyraźną, przesadną artykulacją warg, np. w kolejności: a-i-o-u-y-e, u-a-i-o-e-y, o-a-y-i-u, e-y-i-o-a-u, u-i-y-a-o.
10. Wymowa samogłosek w parach: a-i, a-u, i-a, u-o, o-i, u-i, a-o, e-o itp.
11. Wysuwanie warg w „ ryjek”, cofanie w „ uśmiech”.
12. Wysuwanie warg w przód, następnie przesuwanie warg w prawo, w lewo.
13. Wysuwanie warg w przód, następnie krążenie wysuniętymi wargami.
ĆWICZENIA JĘZYKA
1. „ Głaskanie podniebienia” czubkiem języka, jama ustna szeroko otwarta.
2. Dotykanie językiem do nosa, do brody, w stronę ucha lewego i prawego.
3. Oblizywanie dolnej i górnej wargi przy ustach szeroko otwartych / krążenie językiem/.
4. Wysuwanie języka w przód i cofanie w głąb jamy ustnej.
5. Kląskanie językiem.
6. Dotykanie czubkiem języka na zmianę do górnych i dolnych zębów, przy maksymalnym otwarciu ust / żuchwa opuszczona/.
7. Język wysunięty w kształcie grota wykonuje poziome ruchy wahadłowe od jednego do drugiego kącika ust.
8. Rurka – wargi ściągnięte i zaokrąglone unoszą boki języka.
9. Język lekko wysunięty opiera się na wardze dolnej i przyjmuje na przemian kształt „łopaty” i „grota”.
10. Ruchy koliste języka w prawo i w lewo na zewnątrz jamy ustnej.
11. Oblizywanie zębów po wewnętrznej i zewnętrznej powierzchni dziąseł pod wargami. Usta zamknięte.
ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE PODNIEBIENIE MIĘKKIE
1. Wywołanie ziewania przy nisko opuszczonej szczęce dolnej.
2. Płukanie gardła ciepłą wodą.
3. „ Chrapanie” na wdechu i wydechu.
4. Głębokie oddychanie przez usta przy zatkanym nosie i odwrotnie.
5. Wymawianie połączeń głosek tylnojęzykowych zwartych z samogłoskami, np. ga, go, ge, gu, gy, gi, gą, gę, ka, ko, ke, ky, ki, ku, ak, ok, ek, ik, yk, uk…
6. Wypowiadanie sylab / jak wyżej/ i logatomów: aga, ogo, ugu, eke, yky, ygy, iki, Igi, ago, egę itp.
7. Nabieranie powietrza nosem i zatrzymanie w jamie ustnej. Policzki nadęte. Początkowo nadymać policzki z zatkanym nosem, a następnie próbować połykać powietrze.
ĆWICZENIA POLICZKÓW
1. Nadymanie policzków – „ gruby miś”.
2. Wciąganie policzków – „ chudy zajączek”.
3. Nabieranie powietrza w usta i zatrzymanie w jamie ustnej, krążenie tym powietrzem, powolne wypuszczanie powietrza.
4. Naprzemiennie „ gruby miś” – „ chudy zajączek”.
5. Nabieranie powietrza w usta, przesuwanie powietrza z jednego policzka do drugiego na zmianę.
ĆWICZENIA PRAWIDŁOWEGO POŁYKANIA
Wyrobienie nawyku połykania z językiem ułożonym na wałku dziąsłowym.
1. Unoszenie języka na wałek dziąsłowy za górnymi zębami przy otwartych a następnie zamkniętych ustach.
2. Lizanie czubkiem języka wałka dziąsłowego.
3. Trzymanie czubkiem języka cukierka tik-tak przy wałku dziąsłowym, jednoczesne połykanie śliny.